دشت
گلفرج
هدف از مطالعات توسعه اراضی کشاورزی دشتهای گلفرج، یکانات و هرزندات به ترتیب به مساحت 12450، 3850 و 6450 هکتار و به مساحت کل 22750 هکتار خالص میباشد که با پمپاژ آب از رودخانه ارس با ظرفیت 6 مترمکعب در ثانیه در فصول زراعی و غیر زراعی و استفاده از تأسیسات پمپاژ دشت گردیان در فصول غیر زراعی با ظرفیت 4/1 مترمکعب در ثانیه و با احداث سدهای گردیان، گلفرج، گلفرج بالادست و هرزندات به ترتیب با ظرفیت ذخیره 4/22، 38/10، 5/16 و 96/48 میلیون متر مکعب برای تنظیم 6/29، 8/13، 22 و 60 میلیون متر مکعب امکانپذیر خواهد بود. مطالعات مرحله اول دشت گلفرج به مساحت 12450 هکتار انجام و به کارفرمای محترم ارائه شده است و مطالعات مرحله اول دشتهای هرزندات و یکانات نیز از طرف مشاور در حال انجام میباشد. هدف از مطالعات مرحله دوم اولویت اول و دوم توسعه اراضی عبارتست از انجام مطالعات مرحله دوم تأمین آب بخشی از توسعه کشاورزی دشت گلفرج به مساحت 5200 هکتار ناخالص (3805 هکتار خالص) شامل مطالعات مربوط به احداث سدهای ذخیرهای گردیان و گلفرج و مطالعات مربوط به سیستم انتقال اصلی طرح و شبکه آبیاری اراضی کشاورزی بر اساس نتایج و مصوبات مطالعات مرحله اول طرح و هدف از مطالعات مرحله دوم اولویت سوم و چهارم اراضی نیز عبارت است از انجام مطالعات مرحله دوم تأمین آب بخشی از توسعه کشاورزی به مساحت 11350 هکتار ناخالص (8645 هکتار خالص) شامل مطالعات مربوط به سیستم انتقال طرح و شبکه آبیاری اراضی کشاورزی (درجه 1، 2، 3 و 4) بر اساس نتایج و مصوبات مطالعات مرحله اول میباشد (بر اساس آخرین نتایج مطالعات سطح اراضی اولویت اول و دوم 3805 هکتار و اولویت سوم و چهارم نیز 8645 هکتار میباشد).با عنایت به اینکه مساحت 5200 هکتار از اراضی مذکور مربوط به محدوده منطقه آزاد ارس میباشد لذا برنامه ریزی برای آماده سازی و بهره برداری از اراضی مذکور در حال انجام میباشد که از این مقدار حدود 939 هکتار با اشتغالزایی حدود 900 نفر آماده و تحویل بهره برداران گردیده است. الگوی کشت در باغات اراضی مذکور زردآلو و بادام بر اساس مطالعات مشاور طرح میباشد.
موقعیت و مشخصات جغرافیایی طرح
محدوده مورد مطالعه از نظر تقسیمات کشوری در استان آذربایجان شرقی، شهرستان جلفا، بخش مرکزی و دهستانهای شجاع و ارسی واقع شده است. این محدوده از نظر جغرافیایی بین طولهای ً43، َ26 و ْ45 تا ً33، َ46، ْ45 شرقی و عرضهای ً42، َ47، ْ38 تا ً25، َ57 و ْ38 شمالی قرار گرفته است. بطوریکه محدوده فوق از طرف غرب به ارتفاعات کوه موشیآخر و کوه دره، از طرف شرق به محدوده اراضی دشت افشار و داران، از جنوب به ارتفاعات مشرف به اراضی هادیشهر و طالب گلی (ارتفاعات قلعه زیر و قرهگوز) و از طرف شمال نیز به ارتفاعات اوچتپه و شهر جلفا محدود میشود. محدوده مطالعاتی مورد نظر علاوه بر دو شهر جلفا و هادیشهر، روستاهای گلفرج تازهکند ، آقبلاغ ، طالبگلی، حیدرآباد ، سیلگرد ، شاهمار (حقوردیآباد)، شجاع، زاویه، لیوارجان و سیه سران را نیز در بر می گیرد.
اهداف طرح
هدف اصلی از مطالعه طرح گلفرج استفاده از حقآبه جمهوری اسلامی ایران و استفاده حداکثر از پتانسیل آبی رودخانههای مرزی کشور بوده که در نتیجه آب کشاورزی حدود 12450 هکتار از دشت گلفرج (11100 هکتار اراضی توسعه و 1350 هکتار اراضی بهبود) و 10480 ~ 9850 هکتار در گزینههای مختلف طرح توسعه از یکانات و هرزندات تامین خواهد شد. نحوه تأمین آب بهصورت پمپاژ از رودخانه ارس با ظرفیت 6 مترمکعب در ثانیه بهصورت 12 ماهه و 20 ساعته و ذخیرهسازی آب مازاد در فصول غیر زراعی در سدهای چهارگانه طرح (گلفرج، گردیان، یکانات و هرزندات) به حجم کل 158 میلیون مترمکعب و استفاده از آب مازاد پمپاژ گردیان (24 میلیون مترمکعب) با ذخیرهسازی در سد گردیان مجموعاً حجم آب قابل برنامهریزی 182 میلیون مترمکعب میباشد. افزایش عملکرد محصولات کشاورزی و افزایش چشمگیر درآمدهای اهالی منجر به ایجاد اشتغال و جلوگیری از مهاجرت بیرویه خواهد شد و هدف از انجام مطالعات تکمیلی نواحی انتخاب شده، بررسی وضعیت و شرایط حاکم و نیز بررسی چگونگی بهرهبرداری از نواحی فوق بوده تا بدین طریق امکان اصلاح و یا به مطلوب رساندن بهرهدهی آنها مشخص گردد.دسترسی به محدوده مورد مطالعه از طریق راه ارتباطی اصلی تبریز - مرند - جلفا امکانپذیر میباشد بطوریکه جاده فوق از قسمت مرکزی محدوده مطالعاتی عبور مینماید. فاصله شهر جلفا از مرکز استان آذربایجانشرقی (تبریز) در حدود 146 کیلومتر و از شهر هادیشهر نیز در حدود 12 کیلومتر میباشد. همچنین دسترسی به روستاهای واقع در قسمتهای غربی محدوده از طریق راه فرعی متداول (یکی بنام ایستگاه قرهبرون و دیگری بنام سه راهی پلیس راه) امکانپذیر بوده و دسترسی به روستاهای واقع در بخش جنوب شرقی نیز از طریق راه ارتباطی اصلی هادیشهر - سیه رود مقدور است.