Halıcılık

Azerbaycan`ın en önde gelen el sanatlarının birsi olarak Azerbaycan halısının ünü Safevi hükümdarlık dönemine atidir. Safevi döneminde başkent Harat`dan Tebriz geçtiğinden, yeni sanat stili (Tebriz üslubu) ortaya çıkıp ardından tüm sanatçıların Tebriz`de özellikle halı dokuyucularının toplanmasına neden oldu. Halı ustaları ve Halın dokumacılarının burada buluşmaları bu sanatın daha gelişimine sebep olup Azerbaycan`ın birçok yerinde halı dokuma atölyeleri kurulup Tebriz halısı dünya ününü kazandı. Azerbaycan`da dokunmada olan halılar üç bölüme ayrılır:

• Şehir halıları, bu halılar vilayetin batısında özellikle Marand, Usku ve Marağa`da dokunulur.
• yerel ve köy halıları Heris, Ahar, Sarab, Şarabiyan ve Mihriban en önemli merkezlerinden sayılır.
• Göçebe halıları, Şah seven, Aras baran ve Muğam göçebeleri tarafından üretilir. Aras bölgesindeki halılar yerel-köy ve göçebe türündendirler.

Kilim

Culfa bölgesindeki( çevre köyler) kilim dokumacılığı sanatı yüz yıl önceye aittir. Kilim dokumacılığı önceleri geleneksel şekilde yapılırdı önce yünü ipe dönüştürüp çeşitli doğal ve kök boyalarla boyanırdı, maalesef günümüzde ipler kimyevi ve endüstriyel olarak üretilir. Kilimin evlerde kullanılır ve çeşitli boylarda üretilmektedir.

Tahtada oyma işi

Tahta ve ahşap üzerinden yapılan oyma işidir. Sanatın ana merkezi Abade ve Golpaygan kentleri oluğuna rağmen İran`ın her yerinde yaygındır, Culfa şehrinde de “Hadişehir” öğretim kursunda sanatseverlere öğretilir, özellikle Orusi köyünde küçük ahşap atölyeleri bulunmaktadır.

Metal üzerinde oyma (gravür)

İran güzel sanatlarında biriside metal üzerinde oyma işçiliğidir, çeşitli desenler ve formalarda özel aletlerle yapılır Doğu Azerbaycan`da metal üzerinde oyma gümüş ve bakır üzerinde yapılır. Yerel sanat olmadığına rağmen Hadişehr ve sonra Tebriz kentlerinde usta sanatçılar yetişerek Tebriz oyma atölyelerinde sipariş alarak iyi kazanç sağlamaktadırlar.
Göçebelerin el sanatları
Uzak geçmişten beri göçebeler kendi ihtiyaçların kendi olanakları ile sağlamağa çalışırdılar. Örneğin gıda, giyecek ve süs eşyaları Bölgedeki göçebelerin el sanatları Halı, Küçük halı, kilim ve Verni olarak sıralana bilir. Öncelikli olarak kendi ihtiyaçlarını gidermek içim üretilen el sanatları sonralar ailelerin para ve mal gidermelerin karşılığında da pazara verildi. Bu ürünlerin satış ile göçebe toplumlarını gelirinde artış olup genelde kadınlar boş vakitlerinde kışlak mevsiminde el işleri ile uğraşırlar.
Göçebe el sanatları çok çeşitlidir ve hayvan ürünlerine bağlıdır ki büyük bölümü kendileri tarafından sağlanır. Genel olarak üretilen ve satışa sunular ürünler halı ve verni kısmıdır ki kalan bölüm kendi tüketimlerinde işlenir. Bölgenin önde gelen ürünler halı ve vernidir. Verni dokuma
Yere serilmek yaygı olan kilimden farklı olarak düğünden yararlanmadığı için halı tipi olarak geleneksel bir dokumadır. Genel olarak göçebe yerleşim bölgelerinden özellikle Sucu, Ahar ve Aras-baran gibi bölgelerde yaygındır. İpek ve yun olarak iki türde dokunulsa da ipek türüne rağbet daha fazladır. Eskiler Verni için çizimli desen bulunmazdı ve dokuyanlar kendi zevkleri ile doğadan esinlenerek dokurdular ama günümüzde sanatçılar tarafından desen çizilerek türlü-türlü ve değişik verniler dokunulur. Göçebelerin Vernileeri Avrupa ve Amerika özellikle Türkiye gibi ülkeleri ihraç edilir. Göçebelerin kullandıkları renkler ve boyalar genellikle Beyaz, Mavi, krem ve açık mavi ve çeşitli hayvan figürlerinden maksimum 30 sm genişlikte üretilir.
Göçebelerin diğer el sanatları (bunlar özellikler kendi tüketimleri içindir)

Çorap örme

Göçebe ve köy örgülerinden çeşitli ipliklerden ve yünden canlı renkler ve desenler kullanarak beş mille örülür. Göçebe ve köy kadınlar tarafından sert kış ve doğanın acımaz soğuğun karşısın almak için sanata dönüşmüş bir özgün çalışmadır. Günümüzde hala büyük bir ustalıkla ve zevkle örülen çoraplar giyilmektedir.

Tandır dibi

Bir tür göçebe el dokunması olup kilim ve Cacim gibi zarafetli olmadığı halde kış mevsimlerinde küçük boyutlarda dokunulur. Ekmek yapımı sırasında tandır kenarında kullanılır.

Keçe

Koyun kılının dokunmadan, yalnızca dövülmesiyle elde edilen kaba kumaştır ki Alaçık ve onun dışı kaplamak için en uygun ve sağlam malzeme sayılır. Kilim ve diğer halılara göre keçenin avantajı dokumasının her yerde kolay ve çabuk yapılabilmesidir. Rutubetli ve sulu alanlarda yararlıdır at ve deve eyeri ve alaçığın dış kaplamasında kullanılır. Çok hafif ve taşınması kolaydır, kadınlar kendi zevklerinde göre üzerine güzel desenli nakışlar dikerler.

Heybe (Hurcun)

Eyeri üzerine geçirilen veya omuzda taşınan, içine birşey koymaya yarayan kilim veya halıdan güzel desenlerle oluşan iki gözlü torbadan yapılır. Göç zamanı yararlanır.

Merfeş ya Mefreş

Dikdörtgen küp şeklinde olan el dokuması önceden katları dokunulup sonra dikilirler, yatak, uyku seti ve diğer gerekli malzemeleri saklamak için uygundur ve göç zamanı kolay taşınılır.

Masnad (küçük kilim)

Masnad 150*80 santimetrelik ince bir kilim tipidir. Tüketim amaçlı olarak en iyi arkalık ve yastık yapımında kullanılır.

Halça(Küçük halı)

Göçebelerin el dokuma sanatlarından en önemlilerindendir. Bu küçük halılar çeşitli desen ve boyalarla taşınır boyutlarda dokunulmaktadır.

Çuval

Buğday, un ve benzeri maddelerin nakli ve muhafazası için kullanılan kilimden yapılmış büyük kesedir ki genelde desenli olmaz, Çuval önce kilim gibi dokunup kese gibi üç köşesi dikilip baş tarafı katlanarak dikilir.

Hurcun

Eyeri üzerine geçirilen veya omuzda taşınan, içine bir şey koymaya yarayan kilim veya halıdan güzel desenlerle oluşan iki gözlü torbadan yapılır. Göç zamanı kullanılmaktadır.

Alaçık

Göçebe Yörüklerin kullandığı bir çadır türüdür. Alaçık Ala(Geçi tüyünden dokunmuş tavan, karacadır) ve Çık (göçebe duvarı) sözcüklerinden oluşur. Üzeri dal ve hasırla örtülmüş kulübedir ki boyalı iplerle geometri desenlerle süslenir.
Kulanım amacına bağlı olarak alaçık özelliklerin böyle sıralamak olur:

• Güzellik
• Sıcak ve soğuğa ve rüzgâra dayanıklı (içi boş kamışlardan dolayı)
• Hayvan ve ısıran böceklerin girişini önler (Geçi tüyünden dokunduğundan dolayı)